Chỉ số TSH cao có nguy hiểm không? Nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

bởi: PM_Digital 11 Tháng 04, 2025

Chỉ số TSH cao có nguy hiểm không? Câu trả lời là CÓ- Chỉ số TSH cao là dấu hiệu cảnh báo rõ ràng cho thấy tuyến giáp hoạt động kém hoặc đang có vấn đề nghiêm trọng. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến suy giáp, gây ảnh hưởng đến tim mạch, tâm thần và khả năng sinh sản. Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng TSH cao và các phương pháp điều trị TSH cao hiệu quả hiện nay.

Chỉ số TSH là gì?

TSH (Thyroid Stimulating Hormone) là hormone kích thích tuyến giáp, được sản xuất bởi tuyến yên. Vai trò chính của TSH là kích thích tuyến giáp sản xuất ra hai loại hormone quan trọng: T3 (triiodothyronine) và T4 (thyroxine). Đây là các hormone tuyến giáp chịu trách nhiệm điều hòa nhiều hoạt động sống: từ nhịp tim, nhiệt độ cơ thể, trao đổi chất cho đến chức năng hệ thần kinh trung ương.

Thông thường, nếu lượng T3 và T4 trong máu giảm, tuyến yên sẽ tiết ra nhiều TSH hơn để kích thích tuyến giáp hoạt động mạnh hơn. Ngược lại, nếu T3 và T4 tăng quá cao, tuyến yên sẽ tự động giảm sản xuất TSH. Cơ chế này gọi là phản hồi âm giúp duy trì cân bằng nội tiết tố.

Chỉ số TSH cao là bao nhiêu, có nguy hiểm không?

Mức TSH bình thường ở người trưởng thành thường dao động từ khoảng 0.4 – 5.0 mIU/L. Khi kết quả xét nghiệm cho thấy chỉ số TSH cao hơn mức này, do nhiều nguyên nhân gây ra, trong đó có thể do tuyến giáp hoạt động kém hiệu quả (gọi là tuyến giáp hoạt động kém).

Vậy chỉ số TSH cao có nguy hiểm không? Câu trả lời là có, nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. TSH cao phản ánh rối loạn tuyến giáp, đặc biệt là tình trạng suy giáp. Người bệnh có thể gặp hàng loạt triệu chứng TSH cao như mệt mỏi, rối loạn kinh nguyệt, tăng cân, trầm cảm, trí nhớ giảm sút,… Đặc biệt, TSH cao kéo dài có thể ảnh hưởng đến tim mạch, sinh sản và hệ thần kinh nếu không được kiểm soát.

>>> Xem thêm: Axit béo Omega 3-6-9 là gì?

Nguyên nhân gây chỉ số TSH cao

TSH cao không phải là một bệnh mà là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang gặp vấn đề, chủ yếu đến từ tình trạng tuyến giáp không sản xuất đủ T3, T4 khiến tuyến yên phải tăng TSH để bù đắp. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến gây chỉ số TSH cao:

Suy giáp nguyên phát

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây chỉ số TSH cao. Trong suy giáp nguyên phát, tuyến giáp không sản xuất đủ hormone mặc dù tuyến yên vẫn hoạt động bình thường. Tình trạng này buộc tuyến yên phải tiết nhiều TSH hơn để kích thích tuyến giáp.

Nguyên nhân dẫn đến suy giáp nguyên phát có thể là:

Viêm tuyến giáp tự miễn (bệnh Hashimoto)
Thiếu i-ốt kéo dài
Tổn thương tuyến giáp do phẫu thuật hoặc điều trị i-ốt phóng xạ
Triệu chứng TSH cao do suy giáp thường rất rõ rệt: mệt mỏi, da khô, rụng tóc, táo bón, chậm chạp, tăng cân dù ăn ít, cảm giác lạnh, trí nhớ giảm.

Bệnh Hashimoto

Bệnh Hashimoto là một dạng viêm tuyến giáp tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công chính tuyến giáp của cơ thể, khiến tuyến giáp suy yếu dần và dẫn đến tuyến giáp hoạt động kém. Đây là nguyên nhân chính gây suy giáp mãn tính và là một trong những bệnh tuyến giáp phổ biến ở nữ giới.

Người mắc bệnh Hashimoto thường không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, theo thời gian, tuyến giáp mất dần chức năng và dẫn đến chỉ số TSH cao. Các triệu chứng như trầm cảm, mất trí nhớ, sưng cổ, mệt mỏi, rối loạn kinh nguyệt,… có thể xuất hiện.

Điều trị i-ốt phóng xạ

I-ốt phóng xạ (I-131) thường được sử dụng để điều trị cường giáp hoặc bệnh Basedow. Tuy nhiên, một biến chứng phổ biến của phương pháp này là gây suy giáp vĩnh viễn. Khi đó, tuyến giáp không còn sản xuất đủ hormone, khiến chỉ số TSH cao trở thành hậu quả tất yếu sau điều trị.

Người bệnh cần theo dõi sát và được bổ sung hormone tuyến giáp thay thế để duy trì chỉ số TSH ở mức bình thường.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc có thể gây ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp, dẫn đến chỉ số TSH cao như:

Amiodarone (thuốc điều trị rối loạn nhịp tim)
Lithium (thuốc điều trị rối loạn cảm xúc)
Interferon (thuốc điều trị viêm gan, ung thư)

Những thuốc này có thể gây rối loạn tuyến giáp, làm tuyến giáp giảm sản xuất T3, T4, từ đó khiến TSH tăng lên để bù đắp.

Các nguyên nhân khác

Ngoài các nguyên nhân kể trên, còn một số nguyên nhân hiếm gặp khác khiến chỉ số TSH cao, bao gồm:

Khối u tuyến yên: khiến tuyến yên hoạt động quá mức và sản sinh nhiều TSH
Hội chứng kháng hormone tuyến giáp: mô trong cơ thể không đáp ứng với T3, T4 dù lượng hormone vẫn đủ
Bệnh lý bẩm sinh: trẻ sơ sinh có thể bị suy giáp bẩm sinh với biểu hiện TSH tăng cao từ lúc mới sinh
Giảm chức năng gan, thận: ảnh hưởng đến chuyển hóa hormone, từ đó gián tiếp làm tăng TSH
Tình trạng sau sinh: phụ nữ sau sinh có thể gặp viêm tuyến giáp hậu sản, làm rối loạn chức năng tuyến giáp

>>> Xem thêm: EPA là gì? Lợi ích và cách bổ sung EPA hiệu quả

Các phương pháp chẩn đoán chỉ số TSH

Để xác định chính xác nguyên nhân gây chỉ số TSH cao, bác sĩ sẽ chỉ định một loạt phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng kết hợp với khai thác triệu chứng lâm sàng. Việc chẩn đoán đúng là yếu tố then chốt giúp lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Xét nghiệm máu TSH, T3, T4

Đây là phương pháp quan trọng và phổ biến nhất để đánh giá chức năng tuyến giáp. Bằng cách đo nồng độ TSH và các hormone tuyến giáp T3, T4 trong máu, bác sĩ có thể xác định tuyến giáp đang hoạt động bình thường hay có dấu hiệu tuyến giáp hoạt động kém.

Nếu chỉ số TSH cao, kèm theo T3 và T4 giảm, người bệnh có khả năng cao bị suy giáp.

Ngược lại, TSH giảm và T3/T4 tăng cho thấy tình trạng cường giáp.

Trong một số trường hợp, TSH tăng nhưng T3, T4 vẫn bình thường – đây được gọi là suy giáp dưới lâm sàng.

Xét nghiệm TSH là bước đầu tiên và bắt buộc trong việc chẩn đoán bệnh tuyến giáp và theo dõi tiến triển điều trị.

Siêu âm tuyến giáp

Phương pháp này giúp đánh giá hình thái tuyến giáp: kích thước, cấu trúc, mật độ mô tuyến. Nếu tuyến giáp có dấu hiệu viêm, xơ hóa hoặc có khối u, siêu âm sẽ hỗ trợ nhận diện và phân loại. Đây là công cụ bổ sung quan trọng bên cạnh xét nghiệm TSH.

Trong bệnh lý Hashimoto, tuyến giáp thường có hình ảnh không đồng nhất, tăng âm lan tỏa trên siêu âm. Ngoài ra, siêu âm còn giúp hướng dẫn sinh thiết tuyến giáp nếu cần thiết.

>>> Xem thêm: Bất dung nạp lactose là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, chế độ dinh dưỡng

Các phương pháp điều trị suy giáp

Sau khi xác định nguyên nhân của chỉ số TSH cao là do suy giáp, bác sĩ sẽ tiến hành phác đồ điều trị phù hợp. Mục tiêu điều trị là đưa chỉ số TSH về mức bình thường, cải thiện triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng lâu dài.

Liệu pháp hormone thay thế

Phương pháp điều trị tiêu chuẩn trong điều trị TSH cao là bổ sung hormone tuyến giáp tổng hợp – thường là Levothyroxine (T4). Thuốc này có tác dụng bù đắp lượng hormone mà tuyến giáp không sản xuất đủ.

Khi sử dụng đúng cách, thuốc giúp điều chỉnh lại mức T3, T4, từ đó làm giảm TSH về mức lý tưởng. Liệu pháp này hiệu quả cao, an toàn và cần dùng lâu dài, có thể là suốt đời trong một số trường hợp suy giáp nguyên phát hoặc suy giáp sau điều trị iốt phóng xạ.

Theo dõi và điều chỉnh liều lượng thuốc

Một nguyên tắc quan trọng trong điều trị là phải thường xuyên theo dõi chỉ số TSH cao thông qua tái khám định kỳ (khoảng mỗi 6–8 tuần) để điều chỉnh liều thuốc cho phù hợp.

Tăng liều nếu TSH vẫn cao sau điều trị
Giảm liều nếu TSH xuống quá thấp (có nguy cơ gây cường giáp do thuốc)

Việc tự ý điều chỉnh liều mà không có chỉ định từ bác sĩ có thể gây rối loạn tuyến giáp, thậm chí làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.

Chế độ ăn uống

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và kiểm soát chỉ số TSH cao. Dưới đây là một số khuyến nghị từ các chuyên gia dinh dưỡng:

Nên bổ sung:

Thực phẩm giàu i-ốt như rong biển, trứng, cá biển,… (chỉ áp dụng với người chưa bị suy giáp do Hashimoto)
Selen: có nhiều trong hải sản, các loại ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt như hướng dương, hạt dẻ cười,... giúp điều hòa hoạt động tuyến giáp
Kẽm, vitamin D và vitamin B12: hỗ trợ quá trình tổng hợp hormone và chức năng miễn dịch

Nên hạn chế:

Đậu nành, bắp cải, cải xoăn sống,… vì có thể ảnh hưởng đến sự hấp thu i-ốt
Thức ăn chế biến sẵn, nhiều đường và chất béo bão hòa, vì dễ gây viêm và tăng nguy cơ rối loạn tuyến giáp
Rượu bia, caffein: làm giảm hiệu quả hấp thu thuốc điều trị suy giáp

Một chế độ ăn uống lành mạnh, kết hợp với dùng thuốc đều đặn, nghỉ ngơi hợp lý và tránh stress sẽ giúp cải thiện đáng kể tình trạng sức khỏe cho người có chỉ số TSH cao.

>>> Xem thêm: Leisure Low Iod - Soup Uống Dinh Dưỡng Cho Người Bệnh Tuyến Giáp Cần Cắt Giảm I-ốt

Các biến chứng của chỉ số TSH cao không được điều trị

Nếu chỉ số TSH cao kéo dài mà không được kiểm soát hoặc điều trị đúng cách, người bệnh có thể phải đối mặt với nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống cơ thể:

Bệnh tim mạch

TSH cao đi kèm với suy giáp có thể làm chậm nhịp tim, tăng huyết áp tâm trương và gia tăng cholesterol máu. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến tim hoạt động kém hiệu quả và tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, suy tim hoặc đột quỵ. Những người lớn tuổi hoặc có tiền sử bệnh tim càng cần kiểm soát TSH chặt chẽ.

Trầm cảm nặng

Một trong những triệu chứng TSH cao thường gặp là thay đổi cảm xúc và tâm lý. Người bệnh dễ cảm thấy buồn bã, uể oải, mất động lực. Nếu không điều trị kịp thời, tình trạng này có thể tiến triển thành trầm cảm nặng, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống và các mối quan hệ xã hội.

Bướu cổ

Tuyến giáp phải hoạt động nhiều hơn để đáp ứng với tín hiệu từ TSH cao, từ đó dễ dẫn đến phì đại tuyến giáp – còn gọi là bướu cổ. Bướu cổ không chỉ gây mất thẩm mỹ mà còn gây khó nuốt, khó thở hoặc chèn ép các cơ quan vùng cổ nếu phát triển quá lớn.

Biến chứng thai kỳ

Phụ nữ mang thai có chỉ số TSH cao nếu không kiểm soát tốt có thể đối mặt với nhiều rủi ro: sảy thai, sinh non, tiền sản giật, trẻ sinh ra nhẹ cân hoặc kém phát triển trí tuệ. Do đó, việc xét nghiệm TSH trong thai kỳ và điều chỉnh hormone tuyến giáp là điều vô cùng cần thiết để bảo vệ cả mẹ và bé.

Phòng ngừa và kiểm soát chỉ số TSH cao

Dù chỉ số TSH cao có thể liên quan đến yếu tố di truyền hoặc bệnh lý nền, bạn vẫn có thể chủ động giảm thiểu nguy cơ và kiểm soát tình trạng này thông qua các biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng hiệu quả sau:

Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Việc xét nghiệm định kỳ các chỉ số tuyến giáp, đặc biệt là ở những người có tiền sử bệnh lý nội tiết hoặc phụ nữ đang mang thai, sẽ giúp phát hiện sớm rối loạn tuyến giáp và điều trị kịp thời.

Chế độ ăn uống cân bằng

Một chế độ ăn đủ dưỡng chất, cung cấp các khoáng chất cần thiết như i-ốt, selen, kẽm, vitamin D sẽ hỗ trợ tuyến giáp hoạt động ổn định. Đồng thời, cần hạn chế thực phẩm có thể ảnh hưởng đến sự hấp thu hormone hoặc gây viêm như đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn, rượu bia,…

Kiểm soát căng thẳng

Stress kéo dài là yếu tố nguy cơ gây rối loạn nội tiết, bao gồm cả hormone tuyến giáp. Các phương pháp như thiền, yoga, ngủ đủ giấc, và vận động thể thao vừa phải sẽ giúp kiểm soát căng thẳng và hỗ trợ quá trình phục hồi của tuyến giáp hiệu quả hơn.

>>> Xem thêm: Ung thư tuyến giáp thể nhú kiêng ăn gì?