Dấu hiệu suy thận thường bắt đầu âm thầm với những biểu hiện như nước tiểu bất thường, phù chân do thận hoặc mệt mỏi kéo dài. Nhiều người dễ bỏ qua các triệu chứng suy thận ở giai đoạn đầu, khiến bệnh tiến triển nặng hơn. Hiểu rõ sớm các biểu hiện suy thận là cách tốt nhất để bảo vệ chức năng thận suy giảm.
Suy thận là gì?
Suy thận là tình trạng chức năng thận suy giảm, khiến thận không còn đủ khả năng lọc máu, đào thải độc tố và điều hòa chất điện giải trong cơ thể. Khi tình trạng này kéo dài, người bệnh có thể phải đối diện với nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm bệnh thận mãn tính và nguy cơ phải lọc máu hoặc ghép thận trong suy thận giai đoạn cuối.
Suy thận được chia thành hai dạng chính: suy thận cấp tính (xảy ra nhanh chóng) và suy thận mạn tính (tiến triển chậm qua nhiều năm). Dù ở dạng nào, nếu phát hiện sớm các dấu hiệu suy thận thì khả năng phục hồi và kiểm soát bệnh vẫn còn rất khả quan, đặc biệt là ở suy thận giai đoạn đầu.
Các dấu hiệu suy thận cần lưu ý
Các dấu hiệu suy thận thường không rõ ràng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, vẫn có những tín hiệu cảnh báo quan trọng liên quan đến nước tiểu, cơ thể và huyết áp mà người bệnh có thể nhận biết. Việc chủ động phát hiện những biểu hiện suy thận sớm giúp bạn có cơ hội kiểm soát và điều trị bệnh hiệu quả hơn, tránh để chuyển biến thành suy thận giai đoạn cuối nguy hiểm.
Dưới đây là ba nhóm triệu chứng suy thận phổ biến bạn cần đặc biệt lưu ý:
Dấu hiệu suy thận liên quan đến nước tiểu
Thận đảm nhiệm vai trò lọc máu và tạo nước tiểu, vì vậy mọi sự bất thường trong tiểu tiện đều có thể phản ánh chức năng thận suy giảm. Một số dấu hiệu suy thận phổ biến liên quan đến nước tiểu bao gồm:
- Tiểu nhiều vào ban đêm: người bệnh thường thức dậy để đi tiểu từ 2 đến 3 lần mỗi đêm, ngay cả khi không uống nhiều nước.
- Tiểu ít, tiểu khó hoặc tiểu rắt: dấu hiệu cho thấy thận không còn đủ sức lọc nước hiệu quả.
- Nước tiểu bất thường: nước tiểu có màu vàng đậm, đục, có mùi hôi nồng hoặc lẫn máu.
- Nước tiểu có bọt: bọt nổi nhiều và lâu tan là dấu hiệu cảnh báo protein rò rỉ qua nước tiểu – một biểu hiện suy thận đặc trưng.
Theo khuyến cáo của các chuyên gia, nếu gặp một trong những triệu chứng suy thận này thường xuyên, người bệnh nên nhanh chóng khám thận để được chỉ định xét nghiệm nước tiểu và độ lọc cầu thận (GFR).
>>> Xem thêm: Người suy thận có ăn ổi được không?
Dấu hiệu suy thận liên quan đến cơ thể
Ở giai đoạn đầu, dấu hiệu suy thận có thể xuất hiện dưới dạng các thay đổi nhẹ về thể chất. Tuy nhiên nếu để ý kỹ, bạn sẽ dễ dàng nhận ra những biểu hiện suy thận đặc trưng:
- Phù chân do thận: tình trạng giữ nước khiến mắt cá chân, bàn chân, ngón tay sưng phù – đặc biệt vào buổi sáng.
- Mệt mỏi kéo dài, khó tập trung: thận suy yếu gây thiếu máu, làm giảm lượng oxy tới tế bào.
- Da khô và ngứa ngáy liên tục: do chất thải không được đào thải hết qua đường nước tiểu, tích tụ dưới da.
- Đau lưng do thận: cơn đau âm ỉ hoặc nhói ở vùng thắt lưng, hông – nơi hai quả thận nằm.
- Hơi thở có mùi kim loại, vị lạ trong miệng: dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang tích tụ chất độc do thận không thể lọc sạch máu.
Những triệu chứng này thường bị nhầm lẫn với các vấn đề thông thường như thiếu ngủ, ăn uống thiếu chất. Tuy nhiên, khi xuất hiện cùng lúc, đây có thể là những triệu chứng suy thận sớm rất quan trọng, cần được lưu ý.
Dấu hiệu suy thận liên quan đến huyết áp
Không nhiều người biết rằng thận có vai trò điều hòa huyết áp. Khi chức năng thận suy giảm, cơ thể mất kiểm soát lượng muối và nước – yếu tố trực tiếp gây tăng huyết áp. Đồng thời, tăng huyết áp cũng gây tổn thương cầu thận, tạo thành vòng luẩn quẩn dẫn tới bệnh thận mãn tính.
Các triệu chứng suy thận liên quan đến huyết áp bao gồm:
- Huyết áp tăng cao không rõ nguyên nhân, đặc biệt ở người trẻ tuổi.
- Chóng mặt, đau đầu, cảm giác nặng vùng gáy.
- Hồi hộp, nhịp tim nhanh, thở dốc nhẹ khi hoạt động gắng sức.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hơn 60% người bị suy thận giai đoạn đầu không biết mình mắc bệnh cho đến khi có biến chứng huyết áp. Vì vậy, theo dõi huyết áp định kỳ và khám thận thường xuyên là cách phòng ngừa hiệu quả các biến chứng tim mạch nguy hiểm.
Ai có nguy cơ bị suy thận?
Không phải ai cũng có khả năng mắc suy thận, tuy nhiên một số nhóm đối tượng sẽ có nguy cơ cao hơn và dễ xuất hiện các dấu hiệu suy thận sớm. Việc nhận biết sớm nhóm nguy cơ giúp bạn chủ động phòng tránh cũng như tầm soát sức khỏe định kỳ.
Dưới đây là những đối tượng có nguy cơ cao xuất hiện các triệu chứng suy thận:
- Người mắc bệnh thận mãn tính, đặc biệt là người có tiền sử viêm cầu thận, sỏi thận, viêm bể thận hoặc hội chứng thận hư.
- Người bị tăng huyết áp, tiểu đường type 2 lâu năm: đây là hai nguyên nhân hàng đầu gây chức năng thận suy giảm.
- Người béo phì, ít vận động, chế độ ăn nhiều muối, chất đạm động vật.
- Người thường xuyên sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid (NSAIDs) mà không có chỉ định bác sĩ.
- Người có tiền sử gia đình bị suy thận, hoặc từng có người thân phải lọc máu.
- Người hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều và làm việc trong môi trường độc hại.
Nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ trên, hãy chủ động theo dõi những thay đổi trong cơ thể như phù chân do thận, nước tiểu bất thường, đau lưng do thận, hoặc mệt mỏi kéo dài không rõ nguyên nhân – những biểu hiện suy thận dễ bị bỏ qua ở suy thận giai đoạn đầu. Việc đi khám thận định kỳ sẽ giúp bạn phát hiện bệnh sớm và tránh những biến chứng không mong muốn.
>>> Xem thêm: Gợi ý thực đơn cho người suy thận độ 3 đầy đủ dinh dưỡng
Làm thế nào để chẩn đoán suy thận?
Việc chẩn đoán suy thận không thể chỉ dựa vào cảm giác chủ quan hoặc vài biểu hiện lâm sàng. Cần kết hợp giữa triệu chứng, tiền sử bệnh và các xét nghiệm chuyên sâu để xác định chính xác tình trạng chức năng thận suy giảm.
Dưới đây là các phương pháp thường được sử dụng trong quá trình chẩn đoán:
Xét nghiệm máu
- Kiểm tra mức creatinin huyết thanh và ure máu – hai chỉ số quan trọng phản ánh chức năng của thận.
- Đo độ lọc cầu thận (GFR): chỉ số này giúp xác định mức độ suy thận giai đoạn đầu hay đã chuyển sang suy thận giai đoạn cuối.
Xét nghiệm nước tiểu
- Phát hiện nước tiểu bất thường như có máu, protein, bạch cầu, hoặc vi khuẩn.
- Đánh giá chỉ số albumin niệu, giúp tiên lượng mức độ tổn thương thận.
Siêu âm và chụp CT
Giúp bác sĩ quan sát kích thước, hình dạng thận, phát hiện bất thường như teo thận, nang thận, sỏi hoặc tắc nghẽn đường niệu.
Sinh thiết thận (nếu cần)
- Bác sĩ sẽ lấy một mẫu nhỏ mô thận để phân tích dưới kính hiển vi, thường áp dụng cho những trường hợp có biểu hiện suy thận nhưng chưa rõ nguyên nhân.
- Khi xuất hiện các dấu hiệu suy thận như tiểu nhiều về đêm, phù chân do thận, mệt mỏi kéo dài, hoặc đau lưng do thận, bạn không nên chần chừ mà cần khám thận càng sớm càng tốt để có phác đồ điều trị hiệu quả.
>>> Xem thêm: Leisure Kidney 1 - Soup Uống Dinh Dưỡng Công Thức Tối Ưu Cho Thận Cần Giảm Protein
Phương pháp điều trị suy thận
Tùy thuộc vào giai đoạn bệnh và nguyên nhân gây ra suy thận, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Mục tiêu điều trị là làm chậm tiến triển của bệnh, giảm các triệu chứng suy thận và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.
Điều trị nội khoa ở suy thận giai đoạn đầu – trung bình
Ở suy thận giai đoạn đầu, nếu phát hiện sớm, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát được tình trạng chức năng thận suy giảm bằng các phương pháp sau:
- Kiểm soát huyết áp và đường huyết: sử dụng thuốc theo chỉ định để giảm gánh nặng cho thận.
- Thay đổi lối sống: tăng cường vận động, giảm stress, bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia.
- Áp dụng chế độ ăn cho người suy thận: ăn nhạt, giảm đạm (đặc biệt là đạm động vật), hạn chế kali (chuối, khoai tây) và photpho (sữa, nội tạng động vật), bổ sung rau xanh .
- Theo dõi định kỳ: tái khám đúng hẹn để kiểm tra chỉ số GFR, creatinin máu, và xét nghiệm nước tiểu.
Lọc máu và ghép thận ở suy thận giai đoạn cuối
Khi bệnh tiến triển đến suy thận giai đoạn cuối, hai phương pháp điều trị thay thế bắt buộc là:
Lọc máu (chạy thận nhân tạo): giúp loại bỏ chất độc, nước dư thừa trong máu thay cho thận đã mất chức năng. Người bệnh thường phải lọc máu 2 – 3 lần mỗi tuần.
Ghép thận: cấy ghép một quả thận khỏe từ người hiến, giúp người bệnh thoát khỏi tình trạng phụ thuộc vào máy lọc máu. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi chi phí cao, thời gian hồi phục dài và cần dùng thuốc chống thải ghép suốt đời.
Việc phát hiện và điều trị sớm dấu hiệu suy thận không chỉ giúp kéo dài tuổi thọ cho thận mà còn nâng cao chất lượng sống, giảm nguy cơ tử vong và các biến chứng liên quan đến bệnh thận mãn tính.
Phòng ngừa suy thận như thế nào?
Dù suy thận là bệnh lý nguy hiểm, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa hiệu quả nếu bạn có lối sống lành mạnh và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Việc chủ động phòng bệnh cũng giúp bạn tránh xa các dấu hiệu suy thận tiềm ẩn và duy trì chất lượng cuộc sống ổn định.
Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả được chuyên gia khuyến nghị:
- Kiểm soát tốt các bệnh lý nền, kiểm tra và điều trị tích cực tăng huyết áp, tiểu đường – hai nguyên nhân phổ biến dẫn đến bệnh thận mãn tính.
- Tăng cường vận động thể chất, tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp cải thiện tuần hoàn máu và hỗ trợ chức năng thận suy giảm không tiến triển nặng hơn.
- Áp dụng chế độ ăn cho người suy thận hợp lý từ sớm: giảm muối, đạm động vật, tránh thực phẩm chứa nhiều kali, photpho. Ưu tiên rau củ quả, uống đủ nước theo nhu cầu cá nhân.
- Tránh lạm dụng thuốc giảm đau, kháng sinh, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc.
- Khám sức khỏe định kỳ và khám thận mỗi 6 tháng nếu có yếu tố nguy cơ hoặc từng gặp triệu chứng suy thận nhẹ.
- Bỏ hút thuốc, hạn chế rượu bia, tránh thức khuya kéo dài và stress.
Phòng ngừa từ sớm luôn là cách tốt nhất để bảo vệ thận – bộ lọc tự nhiên giúp duy trì sự sống khỏe mạnh mỗi ngày. Đừng đợi đến khi thấy rõ dấu hiệu suy thận mới bắt đầu thay đổi.
Câu hỏi thường gặp
Suy thận có chữa khỏi được không?
Suy thận mạn tính không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát và làm chậm tiến triển nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách.
Chế độ ăn uống cho người suy thận như thế nào?
Nên giảm đạm, muối, kali, photpho; ăn nhạt, tăng rau xanh và uống nước theo chỉ định bác sĩ.
Lọc máu có đau không?
Quá trình lọc máu không gây đau, nhưng người bệnh có thể cảm thấy mệt hoặc tụt huyết áp sau khi lọc.
Ghép thận có nguy hiểm không?
Ghép thận là phẫu thuật lớn có nguy cơ biến chứng, nhưng hiện nay được thực hiện an toàn với tỷ lệ thành công cao.
Suy thận có gây tử vong không?
Có. Nếu không được điều trị đúng cách, đặc biệt ở suy thận giai đoạn cuối, bệnh có thể dẫn đến tử vong do nhiễm độc và suy đa cơ quan.
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu suy thận, như nước tiểu bất thường, phù chân do thận, đau lưng do thận, kết hợp chế độ sinh hoạt và chế độ ăn cho người suy thận hợp lý là chìa khóa quan trọng để ngăn bệnh tiến triển và duy trì sức khỏe ổn định. Đừng ngần ngại khám thận nếu bạn thấy cơ thể có dấu hiệu bất thường, bởi can thiệp sớm luôn là cách bảo vệ sức khỏe tốt nhất.
