Giai đoạn sau sinh người phụ nữ vừa phải tiết sữa để nuôi con và cũng cần phục hồi sức khoẻ nên cung cấp dinh dưỡng đầy đủ trong giai đoạn này là vô cùng quan trọng. Do nhiều quan niệm dân gian phải kiêng khem trong giai đoạn ở cữ mà vô tình chúng ta đã làm cho việc bổ sung dinh dưỡng ở bà mẹ cho con bú bị cản trở nhiều. Dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng hoặc dư thừa dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sức khoẻ mẹ và bé.
Vai trò của dinh dưỡng khi nuôi con bằng sữa mẹ
Cơ thể người mẹ sẽ ưu tiên sử dụng các chất dinh dưỡng thiết yếu để tạo ra dòng sữa mẹ trước khi sử dụng các chất này phục vụ cho nhu cầu của cơ thể. Khi cơ thể mẹ bị suy dinh dưỡng trầm trọng mà không có một chế độ ăn hợp lý thì chất lượng của dòng sữa mẹ sẽ bị suy giảm đi nhiều.
Nuôi con bằng sữa mẹ cũng là một phần trong sự phát triển 1000 ngày đầu đời bên cạnh giai đoạn thai kỳ và giai đoạn ăn dặm, góp phần tạo ra nền tảng sức khoẻ của trẻ trong tương lai.
Ngoài ra, chế độ ăn mất cân bằng, ăn quá nhiều chân giò, nhiều muối tiêu đều có ảnh hưởng tiêu cực đến sức khoẻ của mẹ như gây khó tiêu hoá, thừa cân nặng, tăng huyết áp,…
Chế độ dinh dưỡng khi cho con bú
Giai đoạn cho con bú sẽ cần nhu cầu cao hơn ở một số chất dinh dưỡng thiết yếu như chất đạm, chất béo, vitamin A, D, canxi, sắt,… để vừa cung cấp cho mẹ, vừa đảm bảo chất lượng sữa mẹ cho bé.
Giai đoạn nuôi con bằng sữa mẹ cần bổ sung thêm 500 kcal mỗi ngày so với giai đoạn trước khi mang thai. 500 kcal sẽ giúp cung cấp khoảng 750 ml sữa/ngày cho bé bú.
- Chất đạm: giúp cấu trúc cơ thể, hỗ trợ hệ miễn dịch, tham gia tạo nên các men, các loại hormone. Nhu cầu chất đạm trung bình khoảng 80 g/ngày ở phụ nữ cho con bú, tương đương 7 đơn vị thịt, cá, đậu các loại và kèm 8 đơn vị sữa và chế phẩm từ sữa.
- Chất béo: giúp phát triển não bộ cho trẻ và đảm bảo chất lượng sữa mẹ. Nhu cầu chất béo ở bà mẹ đang cho con bú khoảng 55-65g/ngày. Chất béo sẽ có sẵn trong một số loại thực phẩm khác như thịt, cá,… Ngoài lượng chất béo này, mỗi ngày nên bổ sung thêm 7 đơn vị chất béo như mô tả trong ảnh.
- Chất đường bột: là nguồn năng lượng chính cho hoạt động của não bộ, cơ bắp. Chất đường bột là thành phần chính của ngũ cốc, yến mạch, gạo, bún, miến,… Hàng ngày, Bà mẹ cho con bú nên ăn khoảng 14-15 đơn vị ngũ cốc để đảm bảo nhu cầu chất đường bột cho cơ thể.
- Chất xơ: Cần phải cung cấp 29g chất xơ mỗi ngày. Để đảm bảo nhu cầu chất xơ, theo khuyến nghị bà mẹ cho con bú cần phải ăn thêm 4 đơn vị rau và 4 đơn vị trái cây như mô tả.
Tháp dinh dưỡng cho bà mẹ cho con bú (Viện dinh dưỡng Quốc gia)
- Có rất nhiều vitamin và khoáng chất quan trọng mà bà mẹ phải bổ sung đủ khi nuôi con bằng sữa mẹ. Các vi chất này khi thiếu hụt đều gây ra ảnh hưởng lên sức khoẻ của mẹ và bé
Chất | Vai trò | Nhu cầu | Nguồn cung cấp | Lưu ý cho mẹ |
Canxi | Hình thành hệ xương | 1300 mg/ngày | Sữa, tôm, cua, ngao, trứng, mè,… | Bổ sung 8 đơn vị sữa và chế phẩm từ sữa
|
Sắt | Tạo máu, phòng thiếu máu | 9-26 mg/ngày | Thực phẩm nguồn gốc động vật giúp hấp thu sắt tốt hơn | Uống viên sắt 60 mg/ngày đến 1 tháng sau sinh |
Iod | Phòng ngừa dị tật bẩm sinh, bệnh đần độn | 250 µg/ngày | Cá biển, sò, rong biển,… | Sử dụng muối, bột canh có iod |
Vitamin A | Bảo vệ mắt, đề kháng, tăng chiều cao | 1100 µg/ngày | Sữa, gan, trứng, rau xanh, củ quả đỏ/vàng | Bổ sung 1 liều ngay sau sinh hoặc trong vòng 1 tháng sau sinh |
Axit folic | Phát triển, phân chia tế bào, tạo hồng cầu | 500 µg/ngày | Mầm lúa mì, măng tây, đậu đỗ,… | Uống bổ sung 400 µg axit folic mỗi ngày |
Nước: giúp sản xuất sữa mẹ và giữ cho cơ thể luôn đủ nước, phòng ngừa nhiễm trùng đường tiểu, táo bón sau sinh và suy nhược. Ngoài lượng nước trong thực phẩm thì bà mẹ đang cho con bú cần uống thêm khoảng 13 đơn vị nước mỗi ngày. Mỗi đơn vị tương đương 200 ml nước.
Một số lưu ý nhỏ về dinh dưỡng cho bà mẹ đang cho con bú
- Chia nhỏ bữa ăn sẽ giúp cải thiện tình trạng chán ăn.
- Nên ăn đa dạng các loại thực phẩm khác nhau
- Hạn chế gia vị ớt, hành, tỏi, muối,…
- Đảm bảo vệ sinh khi ăn uống
Kết bài
Bà mẹ đang cho con bú cần một chế độ dinh dưỡng tăng cường để vừa duy trì sức khoẻ của mẹ, vừa đảm bảo sự phát triển toàn diện cho bé. Tăng cường năng lượng, chất đạm, các vitamin và khoáng chất thiết yếu theo khuyến nghị của bác sĩ để bà mẹ có đủ sức khoẻ trên hành trình nuôi con bằng sữa mẹ.
>>> Xem thêm: Leisure Mom Lacta - Soup uống dinh dưỡng công thức tăng chất lượng sữa mẹ
Tài liệu tham khảo:
- Hướng dẫn quốc gia về dinh dưỡng cho phụ nữ có thai và bà mẹ cho con bú, Bộ Y tế, 2017.
- Hướng dẫn dinh dưỡng trong 1.000 ngày đầu đời, Hội Nhi khoa Việt Nam, 2017.
- Nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam, Viện dinh dưỡng Quốc gia, 2016.
- Nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị dành cho bà mẹ cho con bú, Viện dinh dưỡng Quốc gia, https://dinhduongmevabe.com.vn/theo-doi-dinh-duong-&-van-dong/nhu-cau-dinh-duong-khuyen-nghi
- Nhu cầu dinh dưỡng ở phụ nữ giai đoạn cho con bú, Bộ môn Dinh dưỡng – An toàn thực phẩm, trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, 2020.
- Dinh dưỡng cho phụ nữ có thai và phụ nữ cho con bú, Bộ môn Dinh dưỡng – Thực phẩm, Đại học Y dược TPHCM, 2020.
