Dinh dưỡng cho trẻ bất dung nạp Lactose

bởi: PM_Digital 13 Tháng 06, 2024

Bất dung nạp lactose là gì?

Bất dung nạp lactose ở trẻ em là một vấn đề sức khỏe phổ biến ảnh hưởng đến sự tiêu hóa của trẻ nhỏ. Bất dung nạp lactose là một hội chứng kém hấp thu do thiếu enzyme lactase, enzyme cần thiết để phân hủy lactose, đường tự nhiên có trong sữa và các sản phẩm từ sữa. Khi enzyme này không đủ hoặc không hoạt động đúng cách, lactose không thể phân hủy và tiếp tục đi vào ruột non, gây ra các triệu chứng khó chịu tại đường ruột.

Nguyên nhân gây bất dung nạp lactose ở trẻ em

Bất dung nạp lactose thường xảy ra do:

Thứ phát: bất dung nạp lactose do thiếu men lactase thứ phát sau khi mắc một số bệnh lý làm tổn thương niêm mạc ruột non như:
- Celiac
- Viêm dạ dày ruột, nhiễm trùng đường ruột
Bẩm sinh: thiếu men lactase bẩm sinh rất hiếm gặp.
Trẻ sinh non tháng cũng có nguy cơ cao thiếu men lactase.

Dấu hiệu nhận biết bất dung nạp lactose ở trẻ em

Trẻ em bất dung nạp lactose thường có triệu chứng tiêu chảy sau khi uống một lượng sữa đáng kể. Ngoài ra, có thể gặp một số triệu chứng khác như:

Đau bụng
Đầy hơi
Do hấp thu không đủ các chất dinh dưỡng: nhẹ cân, sụt cân, suy dinh dưỡng
Nếu thiếu hụt lactase thứ phát sau các bệnh lý, trẻ thường có các triệu chứng do bệnh lý đi kèm.

Các triệu chứng của bất dung nạp lactose thường không đặc hiệu và dễ dàng nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Nếu nghi ngờ trẻ gặp phải tình trạng này, nên đưa trẻ đi khám để có chẩn đoán chính xác trước khi thực hiện chế độ ăn không lactose.

Hậu quả của bất dung nạp lactose

Men tiêu hoá đường lactose (lactase) phân tách đường lactose thành đường đơn (glucose + galactose) để hấp thu ở viền bàn chải của tế bào ruột non. Khi đường lactose không được hấp thu, nó gây ra tải thẩm thấu làm hút nước và điện giải vào ruột, gây ra tiêu chảy phân toàn nước và những chất dinh dưỡng khác chưa được hấp thu. Ngoài ra, lượng đường chưa được tiêu hoá và hấp thu bị lên men bởi vi khuẩn trong đường ruột tạo ra khí, gây chướng bụng, đầy hơi, khó chịu ở trẻ nhỏ.

Do thiếu kém hấp thu đường lactose gây tiêu chảy dẫn đến các chất dinh dưỡng khác có thể chưa được hấp thu đầy đủ. Tình trạng tiêu chảy về lâu dài có thể dẫn đến thiếu dinh dưỡng, suy dinh dưỡng, nhẹ cân. Ngoài ra, chế độ ăn loại bỏ sữa và các chế phẩm từ sữa để (để hạn chế đường lactose) cũng đồng thời làm giảm cung cấp canxi, vitamin D, đạm và nhiều chất dinh dưỡng khác giúp cho trẻ phát triển toàn diện.

Một vài lưu ý dinh dưỡng cho trẻ bất dung nạp lactose

Đối với trẻ bú sữa mẹ có triệu chứng bất dung nạp lactose nhưng loại trừ nguyên nhân thiếu men lactase bẩm sinh thì vẫn có thể bú mẹ như bình thường. Mẹ không cần thiết phải loại bỏ các thực phẩm có chứa đường lactose trong chế độ ăn vì lượng đường lactose trong sữa mẹ không bị ảnh hưởng bởi chế độ ăn uống. Sữa mẹ cũng chứa nhiều kháng thể để giúp trẻ phòng tránh bệnh truyền nhiễm trong những năm tháng đầu đời.

Trường hợp trẻ sinh non và bất dung nạp lactose thường sẽ cải thiện khả năng dung nạp sau vài tháng và có thể sử dụng sữa không lactose trong một thời gian.

Trẻ thiếu men lactase bẩm sinh sẽ cần phải loại bỏ thực phẩm chứa lactose và sử dụng sản phẩm không chứa đường lactose trong chế độ ăn để hạn chế các triệu chứng.

Trẻ lớn và người lớn bất dung nạp lactose không cần phải hoàn toàn loại bỏ các thực phẩm và đồ uống chứa lactose, như sữa và các sản phẩm từ sữa do việc này có thể dẫn đến thiếu hụt canxi và vitamin D, hai chất dinh dưỡng quan trọng cho sức khỏe xương có trong sữa và chế phẩm từ sữa. Mỗi người có một ngưỡng dung nạp lactose khác nhau, có thể linh hoạt sử dụng thực phẩm chứa lactose bằng cách:

Uống một lượng nhỏ sữa mỗi lần để xem lượng sữa tối đa có thể hấp thu được mà không gây khó chịu.
Dần dần thêm sữa và các sản phẩm từ sữa vào chế độ ăn uống hàng ngày và quan sát cơ thể phản ứng.
Lựa chọn sữa chua và phô mai cứng, loại có hàm lượng lactose thấp hơn so với các sản phẩm từ sữa khác.
Sử dụng các sản phẩm có chứa enzyme lactase để hỗ trợ tiêu hóa lactose trong sữa và các sản phẩm từ sữa.

Tăng cường sức khoẻ hệ vi sinh đường ruột, các chủng vi khuẩn Streptococcus thermophilus và Lactobacillus spp. có thể giúp cải thiện các triệu chứng bất dung nạp lactose.

Phụ huynh nên đọc nhãn mác thực phẩm để nhận diện các thực phẩm có chứa lactose như: