Thực đơn cho người suy thận độ 5 đầy đủ dinh dưỡng

Việc xây dựng thực đơn cho bệnh nhân suy thận độ 5 đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Suy thận độ 5 là gì

Suy thận độ 5 hay còn gọi là bệnh thận mạn giai đoạn cuối (End-Stage Renal Disease - ESRD), là giai đoạn nghiêm trọng nhất của bệnh thận mạn tính. Ở giai đoạn này, chức năng thận suy giảm nghiêm trọng, với mức lọc cầu thận (Glomerular Filtration Rate - GFR) dưới 15 ml/phút/1,73m². Điều này dẫn đến sự tích tụ các chất độc hại và chất thải trong cơ thể, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Nếu không được điều trị kịp thời, suy thận độ 5 có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:

Bệnh tim mạch: Tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim và mạch máu.

Thiếu máu: Do thận không sản xuất đủ hormone erythropoietin, dẫn đến giảm sản xuất hồng cầu.

Loãng xương: Sự mất cân bằng về khoáng chất gây yếu xương.

Tăng kali máu: Mức kali trong máu cao có thể gây rối loạn nhịp tim.

Nguyên tắc khi xây dựng thực đơn cho người suy thận độ 5

Dưới đây là các nguyên tắc dinh dưỡng cần tuân thủ:

Kiểm soát lượng protein

Ở giai đoạn này, thận mất khả năng lọc các chất thải từ quá trình chuyển hóa protein. Theo hướng dẫn của KDOGI 2024 thì lượng protein tiêu thụ ở mức 0.8g/kg/ngày để giảm tải cho thận. Tuy nhiên, đối với bệnh nhân đang chạy thận nhân tạo, nhu cầu protein có thể tăng lên do mất mát trong quá trình lọc máu. Việc điều chỉnh lượng protein nên được thực hiện dưới sự giám sát của chuyên gia dinh dưỡng.

Đảm bảo đủ năng lượng

Do hạn chế protein nên việc cung cấp đủ năng lượng từ các nguồn khác như carbohydrate và lipid là quan trọng để duy trì cân nặng và tránh suy dinh dưỡng. Nên lựa chọn các nguồn carbohydrate phức như gạo, bánh mì nguyên cám và các loại ngũ cốc.

Hạn chế natri (muối)

Giảm lượng natri trong chế độ ăn giúp kiểm soát huyết áp và ngăn ngừa giữ nước, gây phù nề. Nên hạn chế sử dụng muối trong nấu ăn và tránh các thực phẩm chế biến sẵn, đồ hộp, thực phẩm muối chua và các loại nước sốt chứa nhiều muối.

Kiểm soát kali

Thận suy giảm chức năng dẫn đến khó khăn trong việc duy trì mức kali bình thường trong máu. Việc kiểm soát lượng kali tiêu thụ là cần thiết để ngăn ngừa tình trạng tăng kali máu gây nguy hiểm cho tim mạch. Nên hạn chế các thực phẩm giàu kali như chuối, cam, khoai tây, cà chua và các loại hạt.

Hạn chế phospho

Suy thận làm giảm khả năng loại bỏ phospho khỏi cơ thể, dẫn đến tăng phospho máu, ảnh hưởng đến xương và mạch máu. Cần hạn chế các thực phẩm giàu phospho như sữa, phô mai, đậu và các loại hạt.

Quản lý lượng nước

Bệnh nhân suy thận độ 5 có thể gặp khó khăn trong việc đào thải lượng nước dư thừa, dẫn đến phù và tăng huyết áp. Việc kiểm soát lượng nước uống hàng ngày là cần thiết, đặc biệt đối với những người đang chạy thận nhân tạo. Lượng nước tiêu thụ nên được điều chỉnh dựa trên lượng nước tiểu hàng ngày và hướng dẫn của bác sĩ.

>>> Xem thêm: Dinh dưỡng cho người suy thận mạn chưa lọc máu

Mẫu thực đơn cho người suy thận độ 5 1 tuần khoa học

Cách tính nhu cầu năng lượng cho BN bệnh thận mạn GĐ chưa lọc máu, có chiều cao 1,5m:

1. Cân nặng chuẩn = 1.5 x 1.5 x 22= 50kg
2. Nhu cầu năng lượng = 50 x 30kcal= 1500 kcal
3. Nhu cầu đạm = 50 x 0.8 = 40g

Lưu ý: Các thực phẩm thiết kế trong khẩu phần ăn là thực phẩm sống sạch (đã qua sơ chế để chế biến)

>>> Xem thêm: Leisure Kidney 2 - Soup Uống Dinh Dưỡng Công Thức Tối Ưu Cho Thận Có Lọc

Các thực phẩm tốt cho người suy thận độ 5

Việc lựa chọn thực phẩm phù hợp đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý suy thận độ 5, giúp giảm tải cho thận và ngăn ngừa biến chứng. Bệnh nhân suy thận nên ưu tiên:

Các loại trái cây và rau củ ít kali như táo, nho, súp lơ trắng, và ớt chuông. Những thực phẩm này cung cấp các vitamin và khoáng chất thiết yếu mà không làm tăng gánh nặng cho thận.

Nguồn protein chất lượng cao như lòng trắng trứng, cá rô phi, và thịt gà (phần ức) giúp cung cấp dinh dưỡng cần thiết mà không làm tăng phốt pho hay kali.

Các loại ngũ cốc và tinh bột như gạo trắng, bánh mì trắng, và mì ống cũng phù hợp, vì chúng có hàm lượng kali và phốt pho thấp.

Chất béo lành mạnh từ dầu ô liu và dầu hạt lanh giúp cung cấp năng lượng và hỗ trợ sức khỏe tim mạch.

Mặc dù các thực phẩm trên được coi là phù hợp cho bệnh nhân suy thận độ 5, việc tiêu thụ cần được điều chỉnh dựa trên tình trạng sức khỏe cụ thể của từng người. Cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi thay đổi chế độ ăn uống.

>>> Xem thêm: Người suy thận có ăn ổi được không?

Các thực phẩm nên kiêng cho người suy thận

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát suy thận độ 5 và ngăn ngừa biến chứng. Các thực phẩm cần hạn chế hoặc tránh bao gồm:

Thực phẩm giàu natri (muối): Natri làm tăng huyết áp và giữ nước, gây áp lực cho thận. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, gia vị nhiều muối như nước mắm, nước tương, thịt xông khói, xúc xích, khoai tây chiên.

Thực phẩm giàu kali: Kali cao có thể gây rối loạn nhịp tim. Tránh trái cây và rau củ giàu kali như chuối, cam, khoai tây, cà chua, bơ, rau bina, và nước ép trái cây.

Thực phẩm giàu phospho: Phospho cao có thể dẫn đến loãng xương. Tránh sữa, phô mai, thịt đỏ, nội tạng động vật, và đồ uống có ga màu sẫm.

Đồ uống có cồn và chất kích thích: Rượu, bia và thuốc lá có thể làm suy giảm chức năng thận và làm trầm trọng thêm bệnh.

Việc điều chỉnh chế độ ăn uống cần được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng chuyên về thận, để đảm bảo đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng và phù hợp với tình trạng sức khỏe cụ thể của từng bệnh nhân.

>>> Xem thêm: Thực đơn cho người suy thận độ 3: Hướng dẫn chi tiết từ a-z

Câu hỏi thường gặp

Làm thế nào để xây dựng một chế độ ăn uống cân bằng cho bệnh nhân suy thận độ 5?

Xây dựng chế độ ăn uống cân bằng cho bệnh nhân suy thận độ 5 đòi hỏi sự điều chỉnh cẩn thận về lượng và loại thực phẩm tiêu thụ, nhằm giảm tải cho thận và ngăn ngừa các biến chứng. Một số nguyên tắc cơ bản như:

Hạn chế protein: Giảm lượng protein trong khẩu phần ăn để giảm sản xuất chất thải nitrogen, giúp thận hoạt động hiệu quả hơn. Tuy nhiên, vẫn cần đảm bảo đủ protein để duy trì cơ bắp và chức năng cơ thể. Nên ưu tiên các nguồn protein chất lượng cao như thịt gia cầm, cá, trứng và sữa ít béo.

Kiểm soát natri (muối): Hạn chế muối để kiểm soát huyết áp và giảm phù nề. Tránh các thực phẩm chế biến sẵn, đồ hộp, thức ăn nhanh và hạn chế sử dụng muối khi nấu ăn.

Giảm kali: Kali cao có thể gây rối loạn nhịp tim. Hạn chế các thực phẩm giàu kali như chuối, cam, khoai tây, cà chua và các loại rau lá xanh đậm.

Hạn chế phospho: Phospho cao có thể dẫn đến loãng xương và ngứa da. Tránh các thực phẩm như sữa, phô mai, đậu và các loại hạt.

Kiểm soát lượng nước: Theo dõi lượng nước uống vào để tránh tình trạng quá tải dịch, đặc biệt quan trọng đối với bệnh nhân đang chạy thận nhân tạo.

Việc lập kế hoạch ăn uống nên được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa thận hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo phù hợp với tình trạng dinh dưỡng của từng bệnh nhân.

>>> Xem thêm: 7 Dấu hiệu suy thận giai đoạn đầu cần lưu ý

Việc ăn uống có ảnh hưởng đến quá trình điều trị suy thận không?

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và điều trị suy thận, như:

Giảm tải cho thận: Bằng cách hạn chế các chất mà thận phải lọc, như protein, natri, kali và phốt pho.

Kiểm soát các triệu chứng: Giảm nguy cơ tăng huyết áp, phù nề, rối loạn nhịp tim và các biến chứng khác.

Cải thiện chất lượng cuộc sống: Giúp bệnh nhân cảm thấy khỏe mạnh hơn và giảm mệt mỏi.

Làm thế nào để đối phó với các vấn đề ăn uống thường gặp ở bệnh nhân suy thận (như chán ăn, buồn nôn)?

Bệnh nhân suy thận thường gặp phải các vấn đề về ăn uống như chán ăn và buồn nôn, có thể do tích tụ chất độc trong cơ thể hoặc do tác dụng phụ của điều trị. Một số gợi ý giúp cải thiện bao gồm:

Chia nhỏ bữa ăn: Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ba bữa lớn để giảm cảm giác đầy bụng và buồn nôn.

Lựa chọn thực phẩm dễ tiêu hóa: Ưu tiên các thực phẩm nhẹ nhàng, dễ tiêu như cháo, súp, và tránh các món ăn nhiều dầu mỡ hoặc gia vị mạnh.

Giữ vệ sinh miệng: Đánh răng và súc miệng thường xuyên để giảm mùi vị khó chịu trong miệng.

Thử các loại thực phẩm khác nhau: Nếu một số món ăn gây buồn nôn, thử thay đổi thực đơn với các món khác để tìm ra những thực phẩm phù hợp hơn.

Tham khảo ý kiến chuyên gia: Nếu tình trạng chán ăn và buồn nôn kéo dài, nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn và điều trị kịp thời.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. https://www.niddk.nih.gov/
2. https://kdigo.org/wp-content/uploads/2024/03/KDIGO-2024-CKD-Guideline.pdf
3. https://www.niddk.nih.gov/health-information/kidney-disease/chronic-kidney-disease-ckd/eating-nutrition